Φωτισμένη γέφυρα

"Η γυναίκα της Ζάκυνθος" στο Αρχαίο θέατρο Μακύνειας Δευτέρα 14 Ιουλίου 2014

αρχαίο θέατρο Μακύνειας : η συνεργασία του
φεστιβάλ Αθηνών με το Διάζωμα,η συνδρομή 
της ΓΕΦΥΡΑΣ ΑΕ ,η στήριξη της Τ.Α, φέρνουν 
αισιόδοξα μηνύματα για νέο πνεύμα στο
"γίγνεσθαι" του πολιτισμού

Η συνεργασία του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ με το ΔΙΑΖΩΜΑ και την ΣΤ Εφορεία Αρχαιοτήτων φέρνει στο ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΑΚΥΝΕΙΑΣ  την Δευτέρα 14  Ιουλίου του 2014 στις 9.15 το βράδυ  το έργο του Διονυσίου Σολωμού   Η «Γυναίκα της Ζάκυθος» , σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη και κείμενο που στηρίχτηκε στην ομώνυμη εκδοτική πρόταση του Δημήτρη Δημηρούλη ("Γυναίκα της Ζάκυθος", εκδ. Μεταίχμιο, 2008), παρουσιάστηκε πρώτη φορά πέρσι, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 
Η πραγματοποίηση αυτής της παράστασης, υπηρετεί την ιδέα της επαναλειτουργίας αρχαίων θεάτρων, διάσπαρτων σε ολόκληρη την Ελλάδα,επισημαίνει ο Δ. Αβδελιώτης  : Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για το κοινό να επανακτήσει τη ζωντανή του σχέση με αυτά τα σπουδαία μνημεία μέσα από τη βιωματική εμπειρία της συγκίνησης που μπορεί να προσφέρει η θεατρική τέχνη.

Παράλληλα, έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι θα ακουστεί ο λόγος του Διονυσίου Σολωμού στους ίδιους χώρους όπου ακούστηκε και ο λόγος του Αισχύλου, στη δραματουργία του οποίου εθήτευσε πιστά ο εθνικός μας ποιητής.
Με το έργο αυτό ο Σολωμός αφήνει το φως και ανιχνεύει το σκοτάδι.
Αν και μικρό σε έκταση -δέκα μικρά κεφάλαια-, είναι ο αντίποδας που στηρίζει όλο το άλλο του έργο, αντισταθμίζοντας το βάρος και την έκταση της αναζήτησής του.
Δανείζεται, λοιπόν, το προσωπείο του Αγίου Διονυσίου -ο οποίος έζησε ως ιερομόναχος έως τα 1 72 του χρόνια σ’ ένα μοναστήρι της Ζακύνθου-, για να κοιτάξει στα μάτια το κακό. Το γεγονός πως μπορεί να δει μέσα από τα μάτια ενός Άλλου, τον απελευθερώνει και τον μεταφέρει, σαν πνεύμα, εκεί όπου μπορεί να βλέπει την τυφλή και ακατανόητη δύναμη του κακού, χωρίς να το φοβάται.
Αυτή ακριβώς η έλλειψη φόβου είναι που τον θωρακίζει και του δίνει το έλλογο στοιχείο και τον έλεγχο, ώστε το θεωρούμενο ως υποστασιοποιημένο κακό -η γυναίκα της Ζάκυθος εδώ- να καταρρεύσει αδύναμο και αξιολύπητο μπροστά του.
Η έννοια του κακού θα υπερεκτιμάτο, και θα αδρανοποιούσε τον ίδιο, μόνο εάν το υποτιμούσε περιφρονώντας το, ή αν απέστρεφε το βλέμμα του από αυτό φοβισμένος, με αποτέλεσμα να παραλύσει, και να εκλείψει η κυριαρχία του Λόγου.
Το κακό εδώ δεν είναι οι Τούρκοι, δεν είναι οι απέναντι, δεν είναι ο προφανής εχθρός. Το κακό είναι ανάμεσά μας. Εμείς οι ίδιοι γινόμαστε οι φορείς του κακού, από τον φόβο ή από την άγνοια του αντικειμένου.

«Ζούμε σε μια εποχή, πολύ φτωχή σε πνεύμα.
Είμαστε στην καρδιά του σκοταδιού από αυτή την άποψη.
Το έργο αυτό έχει πραγματικά, έναν τεράστιο
πλούτο από πλευράς πνευματικού περιεχομένου.
Το να ακούγεται η γλώσσα του Σολωμού είναι σαν να κρατάς ένα κεράκι
 αναμμένο μέσα στο σκοτάδι, που περνάμε αυτή τη στιγμή.
Και αισθάνομαι πολύ τυχερή που το κρατώ σε αυτή την παράσταση εγώ».

Ο Σολωμός σχεδίασε και άρχισε να γράφει το έργο το 1 826 στη Ζάκυνθο, βλέποντας με συναισθήματα πόνου και απέραντης συμπάθειας τις προσφυγοπούλες, γυναίκες από το πολιορκημένο Μεσολόγγι – που επαιτούσαν ζητώντας τρόφιμα και χρήματα για τους έγκλειστους άνδρες τους-, να αντιμετωπίζουν κατάμουτρα τη λεκτική βία, την προσβολή και την ταπείνωση από μια δύσμορφη, εξαθλιωμένη γυναίκα.
Το έργο, αν και έχει την επίφαση ενός οραματικού οίστρου, είναι απόλυτα ρεαλιστικό, γιατί ανιχνεύει τις αιτίες της κακοδαιμονίας και της διχόνοιας σαν ζητήματα βαθιάς άγνοιας και αδυναμίας πρωτίστως ημών των ιδίων, των παρατηρητών, των φερομένων ως υποκειμένων του ορθού λόγου. Κάθε παραίτησή μας μπροστά σε κάτι παράλογο και άδικο γίνεται αυτόματα προσχώρηση στο αντίθετο στρατόπεδο, του παραλογισμού και του χάους, που εμπεριέχει το απρόβλεπτο, το οδυνηρό, το κακό.
Η εκδοχή μας, μέσα από τη φωνητική αναπαράσταση του Λόγου του ποιητή, που νοηματοδοτεί κάθε φράση, επιζητεί να ανασύρει και να ζωντανέψει όλες τις πτυχές που κρύβονται σ’ αυτό το έργο. Έργο, που δεν παύει να μας γοητεύει και να μας αφορά, σαν μια σημαντική κατάθεση ενός αγνού και μεγάλου στοχαστή, ενεργοποιώντας τη σκέψη μας επάνω σε θεμελιώδη ζητήματα της πραγματικότητας και της πραγματικής μας ταυτότητας.

Το έργο παρουσιάζετε  σε σχεδόν 30 αρχαία θέατρα (ή στον περιβάλλοντα χώρο τους), κάποια από τα οποία θα φιλοξενήσουν κόσμο για πρώτη φορά, ύστερα από αιώνες.

« Στα μονοπάτια των μύθων» , Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου Στο Αρχαίο θεατρο Μακύνειας

όταν τα παιδιά ...διδάσκονται ..
και..... διδάσκουν ιστορία !!

«Το Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου: Στα μονοπάτια των μύθων», διοργανώνει για δεύτερη φορά στο αρχαίο θέατρο της Μακύνειας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων ο Δήμος Ναυπακτίας.
Με πρωταγωνιστές τους μαθητές των δημοτικών σχολείων του Δήμου μας έχουμε την ευκαιρία να ταξιδέψουμε στο μακρινό παρελθόν και να γνωρίσουμε τους μυθικούς ήρωες της Αιτωλίας και τα κατορθώματά τους (μύθοι Ηρακλή & Ηρακλειδών, Μύθοι Μελέαγρου και Καλυδώνιου κάπρου, κλπ).
Οι μαθητές υπό την καθοδήγηση της
σκηνοθέτιδας κας Ειρήνης Ευαγγελάτου θα παρουσιάσουν μύθους διασκευασμένους σε θεατρικό δρώμενο.

Αύριο Σάββατο 31/5/2014 και ώρα 20:00  Μύθοι της αρχαίας Αιτωλίας (γενεαλογία Αιτωλών και μυθικοί ήρωες όπως Μελέαγρος, Αταλάντη, κ.ά) από  μαθητές   των δημοτικών σχολείων της Ναυπάκτου: 1^ο, 3^ο,6^ο και Δάφνης.

Την Κυριακή 1η/6/2013 και ώρα 19:30   Η ζωή και οι 12 Άθλοι του Ηρακλή από  μαθητές των δημοτικών σχολείων της Ναυπάκτου: 2^ο, 5^ο Αντιρρίου & Λυγιά.

Με το Εθνικό Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος Συρακουσών,
θεσμό που υπηρετεί την αρχαία ελληνική τραγωδία και
κωμωδία μπορεί ο Δήμος Ναυπακτίας να πετύχει μια ουσιαστική
 συνεργασία
για ανταλλαγή μαθητικών εκδηλώσεων σε μόνιμη βάση που
εδώ, θα εξελίσσονται στο αρχαίο θέατρο της Μακύνειας 

Για τη σκηνογραφία και την ενδυματολογία των παραστάσεων έχει φροντίσει η εικαστικός κα Σ. Σιδηροπούλου.

Ο Δήμος Ναυπακτίας φιλοδοξεί το Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου που λειτουργεί πιλοτικά και για το έτος 2014, την επόμενη χρονιά, να προσκληθούν σχολεία από το Νομό Αιτ/νίας και τους όμορους νομούς ώστε να αποτελέσει έναν καθιερωμένο παιδευτικό θεσμό για την ευρύτερη περιοχή, ανατρέχοντας στον πλούτο της πολιτιστικής μας  κληρονομιάς.

«Η αλφαβήτα της εφηβείας» από το Γυμνάσιο Αντιρρίου ανεβαίνει στη Ναύπακτο

Το έργο «Η αλφαβήτα της εφηβείας» της Μάγιας Δεληβοριά παρουσιάζεται από το Γυμνάσιο του Αντιρρίου στις 17 Μαΐου στη Ναύπακτο στη Παπαχαραλάμπειο αίθουσα στις 8 το βράδυ .
Η συγκεκριμένη παράσταση απέσπασε άριστες κριτικές κατά τη διάρκεια του 5ου Μαθητικού Φεστιβάλ Θεάτρου που διεξήχθη στο Αγρίνιο και συγκεκριμένα στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης.

Πρόκειται για ένα έργο μοντέρνο και σύγχρονο, μια ιστορία με πρωταγωνιστές εφήβους του σήμερα που προετοιμάζοντας μια θεατρική παράσταση βρίσκουν τον τρόπο να εκφράσουν όλες τις ανησυχίες τους. Από το άλφα μέχρι το ωμέγα, ένα πανόραμα όσων τους απασχολούν, μέσα από 24 λέξεις – κεφάλαια γραμμένα με ζωντάνια, χιούμορ και αισιοδοξία. Την επιμέλεια της μαθητικής παράστασης έχουν η καθηγήτριες Μαρία Κυρίτση και Νίκη Μαριόλη, οι οποίες κατάφεραν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών και να ανεβάσουν μία πραγματικά εξαιρετική παράσταση με εκπαιδευτικό χαρακτήρα και σημαντικά μηνύματα για τα παιδιά.

Αξίζει να σημειωθεί πως το θεατρικό έργο τιμήθηκε με το Β΄ κρατικό βραβείο θεατρικού έργου 2008 και με εύφημη μνεία θεατρικού έργου 2008 από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.
Το έργο εκτός από το Αγρίνιο έχει παρουσιαστεί με επιτυχία και στο Μεσολόγγι.

Ακρόπολη και ναός Ποσειδώνα στο Μολύκρειο

ο χώρος του Ιερού της Αρχαίας Μολυκρείας
 σήμερα με τμήμα του ανασκαφικού έργου

«Ανασκαφικές έρευνες στο Αρχαίο Μολύκρειο».
Την αρχαία Μολυκρεία αναφέρει  ο Στράβωνας, ως γειτονική της Μακύνειας. Ο δε Θουκυδίδης μας πληροφορεί ότι από το 348 π.Χ. η Μολυκρεία ανήκε στην Αιτωλική Συμπολιτεία. Ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη ναού αφιερωμένο στον Ποσειδώνα.

απο τη νότια πλευρά του Ιερού έχεις πανοραμική
εικόνα του στενού του Ρίου και των
τεχνολογικών επιτευγμάτων της  εποχής μας

Λεπτομέρεια από το Ναό 

 Ο ίδιος μας λέει  ότι στον Ποσειδώνα ασέβησαν οι Ναυπάκτιοι Αμφιφάνης και Γανύκτωρας, οι οποίοι σκότωσαν τον ποιητή Ησίοδο και μετά κατέφυγαν στην περιοχή του Μολυκρείου. Επίσης ο Παυσανίας αναφέρει ότι και στο απέναντι ύψωμα στο αχαϊκό Ρίο υπήρχε ναός του Ποσειδώνα

.

με θέα το όρος Ταφιασσό ,
Παλιοβούνα σήμερα

Η επικρατούσα άποψη τοποθετεί την ακρόπολη της αρχαίας Μολύκρειας στη θέση «Ελληνικό». Σήμερα το «Ελληνικό» κακώς λέγεται της Βελβίνας, αφού ανήκει στο τοπικό  διαμέρισμα Μολυκρείου του τέως Δήμου Αντιρρίου.
Στη θέση αυτή έγιναν δύο ανασκαφές, το 1897 και το 1925, η πρώτη από τον Άγγλο Woodhouse και η δεύτερη από τον αρχαιολόγο Α. Ορλάνδο.
Ο Woodhouse βρήκε πρώτος στην κορυφή της στενής και μακριάς λοφοσειράς με εξαιρετική θέα προς τον Κορινθιακό, ερείπια οχύρωσης και ναού, ο οποίος σε αυτήν τη θέση που χτίστηκε μόνο στον Ποσειδώνα είναι φυσικό να ήταν αφιερωμένος 

σχεδιάγραμμα της ακρόπολης στο Μολύκρειο
από τον Α. Ορλάνδο

Από το αποτέλεσμα της ανασκαφής του Ορλάνδου σημειώνουμε τα ακόλουθα:

 «Η στενή και επιμήκης ακρόπολις εφ’ ης εύρηνται ο ναός και άλλα δημόσια κτίρια του Μολυκρείου, περιβάλλεται υπό συνεχούς τείχους, ούτινος δύναταί τις να παρακολουθήση την διαδρομήν κατά το πλείστον αυτής μέρος, αλλαχού μεν εν θεμελίω, αλλαχού δε μέχρις ύψους ενός και ημίσεος μέτρου. … Άξιον παρατηρήσεως είναι, ότι το τείχος τούτο αποφεύγει κατ’ αρχήν τας αποτόμους γωνίας χρησιμοποιούν την συνεχή καμπύλην, ίνα μη κάμη χρήσιν πύργων, αναμφιβόλως λόγω οικονομίας υλικού και εργασίας. …

Ολίγον έξωθεν του τείχους της ακροπόλεως προς νότον, ευρίσκεται μεγάλη κυκλική δεξαμενή διαμέτρου 5.35 μ. εκτισμένη δι’ ευμεγέθων αδρώς κατειργασμένων λίθων κατά το «αιγυπτιάζον» λεγόμενο σύστημα. Αι στρώσεις είναι οραταί μέχρι βάθους 3.00 μ., φαίνεται όμως διήκον πολύ βαθύτερον. … 

εικόνα της κυκλικής δεξαμενής

Το εμβαδόν, όπερ περικλείει ο περίβολος της ακροπόλεως, διαιρείται εις δύο επίπεδα: έν ψηλότερον (3 περίπου μέτρα) προς νότον και έν χαμηλότερον προς βορράν. Επί του υψηλοτέρου, ένθα η συστάς των μακρόθεν φαινομένων δένδρων, ευρίσκονται τα θεμέλια μεγάλου ορθογωνίου οικοδομήματος. …. Προς δυσμάς αυτού κατά την κλιτύν του σχηματιζόμενου ενταύθα λοφίσκου, υπάρχει λίθινον κυβικόν βάθρον μετά προθύσεως, όπερ είναι αναμφιβόλως βωμός.

Πολύ σπουδαιότερα κτίρια της ακροπόλεως – ναός και στοά – ευρίσκονται εις το χαμηλότερον, το βορειοδυτικόν επίπεδον αυτής και δη εις το άκρον της περιοχής, ούτως ώστε να σχηματίζεται προ του ναού η αναγκαία πλατεία προς τοποθέτησιν των βωμών και των αναθημάτων. 

σχεδιάγραμμα του ναού του Ποσειδωνα
 στο Μολύκρειο

Ο ναός έχει, ως συνήθως, το σχήμα επιμήκους ορθογωνίου διευθυνομένου όμως ουχί ακριβώς προς ανατολάς, αλλά με ισχυράν απόκλισιν προς νότον. Διατηρείται σήμερον ακεραία σχεδόν η κρηπίς του, κατασκευασμένη εκ φαιού ασβεστολίθου ειλημμένου εκ των πέριξ λατομείων. … Αι διαστάσεις του ναού κατά την ευθυντηρίαν είναι 14.37 χ 31.45 μ., κατά τι δηλαδή μικρότεραι των του ναού της Αφαίας και των του Θησείου. …. Το σύστημα της κατασκευής ήτο το διλιθικόν. ….. Το διλιθικόν σύστημα ήτο εν εφαρμογή από του 5^ου ήδη αιώνος π. Χ. …. Δυνάμεθα να συναγάγωμεν και τον αριθμό των κιόνων του ναού, όστις ήτο 6 χ 13, ήτοι η συνηθιζομένη κατά τον 5^ον και 4^ον π.Χ. αιώνα αναλογία του α/2α+1.

Προς βορράν του ναού και σχεδόν προσκεκολλημένη εις την μακράν αυτού πλευράν εύρηται διπλή στοά βαίνουσα σχεδόν παραλλήλως προς τον άξονα του ναού. … Το μικρόν πάχος των τοίχων της στοάς και η ευτελής μάλλον κατασκευή των, συνδυαζόμενα και προς την προσκόλλησιν σχεδόν της στοάς προς τον ναόν με άγουσι να πιστεύσω, ότι η στοά είχε προσωρινόν χαρακτήρα χρησιμεύουσα ως εργαστήριον των λιθοξόων μέχρι της περατώσεως του ναού. Η δε παραμονή της δύναται να θεωρηθή ως μία ένδειξις, ότι ο ναός του Ποσειδώνος ουδέποτε επερατώθη».

φωτογραφία απο τις ανασκαφές
το 1925

Το καλοκαίρι του 2006 ξεκίνησαν νέες ανασκαφές από κλιμάκιο αρχαιολόγων με επικεφαλής τους Νίκο Καλτσά Διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και την Αλίκη Μουστάκα, Καθηγήτρια Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

εικόνα από τη φετινή μας επίσκεψη
στο Αρχαίο Μολύκρειο
 Απρίλης του 2014

Την ανασκαφή συνέδραμαν Φοιτητές της αρχαιολογίας και εργάτες της ΛΣΤ Εφορείας Αρχαιοτήτων.

από την επίσκεψή μας στον ίδιο χώρο
το Φεβρουάριο του 2007

Με ιδιαίτερη προσοχή και σχολαστικότητα απομάκρυναν το χώμα και τις πέτρες από τις οριοθετημένες προς ανασκαφή περιοχές ψάχνοντας για ανθρώπινη δραστηριότητα.

Τα μέχρι σήμερα ευρήματα κρίνονται ικανοποιητικά.

Την Δευτέρα 28 Απριλίου 2014 στο αμφιθέατρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1), ώρα 18.00,θα δοθεί διάλεξη από τον Δρ Νικόλαο Καλτσά, Επίτιμο Διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με θέμα «Ανασκαφικές έρευνες στο Αρχαίο Μολύκρειο».

πηγές: ιστορικά μνημεία του Δήμου Αντιρρίου-πρόγραμμα περιβαλλοντικής  εκπαίδευσης του 2006

ΛΑΚΗΣ ΞΑΝΘΗΣ : έφυγε νωρίς...

Πέθανε ενώ ταξίδευε με το κτελ για τα Τρίκαλα, όπου τον περίμενε η αδερφή του.Με αυτό τον τίτλο πέρασε από τα sosial media ο πρόωρος θάνατος του γνωστού μας ηθοποιού Λάκη Ξάνθη 

Ο ηθοποιός ένωσε έντονη αδιαθεσία και στην στάση για καφέ του 90 χιλιομέτρου. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Σπυριδούλας Κάμπου και του flogit, ο Λάκης Ξάνθης έπαθε δυο βαρύ εγκεφαλικά και κατέληξε.
Η εξόδιος ακολουθία και η ταφή του έγινε χθες στο Μολύκρειο απ΄όπου καταγόταν από την πλευρά της μητέρας του .Αρκετά καλοκαίρι περνούσε τις διακοπές του τόσο στο Αντίρριο όσο και στο Μολύκρειο.

Ο Λάκης Ξάνθης μεσουράνησε στη χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας και έγινε ιδιαιτέρως γνωστός από πολλές παιδικές παραστάσεις, που συμμετείχε, με την τελευταία του επιτυχία «Η χιονάτη και οι 7 νάνοι».
Ο Λάκης Ξάνθης είχε συμμετάσχει τα τελευταία χρόνια στα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου Αντιρρίου μέσα από τις καλοκαιρινές δράσεις με τη συμμετοχή του κυρίως σε παιδικές παραστάσεις.
Απο την πλευρά μας εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στους οικείους του .

Η ΚΛΟΚΟΒΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ (ΙΙ)

Η Κλόκοβα το τελευταίο διάστημα λόγω της κατασκευής  της Ιόνιας οδού και του τούνελ που θα κατασκευαστεί εκεί, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός γενικότερου ενδιαφέροντος για την πρόοδο του συνολικού έργου αλλά και της ιδιαιτερότητας του τούνελ , υπάρχουν όμως σελίδες ιστορίας γύρω από την Κλόκοβα που φρονούμε πως είναι ευκαιρία να τις ξεφυλλίσουμε .

Ταφιασσός - Κλόκοβα - Παλιοβούνα - Κακή Σκάλα

 Ταφιασσός

από τη κορυφή του Ταφιασσού  η εικόνα είναι 
μαγευτική η γέφυρα στο Αντιρριο  και στο 
βάθος ο Κορινθιακός κόλπος

Η ταύτιση του αρχαί­ου βουνού Ταφιασσός με την Κλόκοβα (Παλιοβούνα) είναι σήμερα αποδεκτή από όλους.

Το όνομα Ταφιασσός θεωρείται πρωτοελλαδικό και συ­σχετίζεται με την πόλη Τάφος (Ταφίουσα) της Κεφαλονιάς.

 Εδώ κατά την αρχαία παράδοση ήταν ο τάφος του Κένταυρου Νέσσου και των άλλων Κενταύρων.

 Μας πληροφορεί ο Στράβων: «Αυτού είναι και ο λόφος Ταφιασσός στον οποίο υπάρχει ο τάφος του Νέσσου και των άλλων Κε­νταύρων. Μάλιστα λένε, ότι απ' το σάπισμα των πτωμάτων τους και το νερό που κυλάει στα ριζά του λόφου είναι δύσοσμο και θρομβώδες - πηκτό).

Τη συσχέτιση των Οζολών Λοκρών με τον Ταφιασσόν και τους Κε­νταύρους κάνει και «Μυρσίλος δέ ό Λέσβιος Λοκρούς τούς Όζόλας της επωνυμίας τετυχηκέναι, ότι της χώρας αυτών (τό υδωρ) όζει, καί μάλιστα του Ταφίου καλουμένου όρους. Καί ρειν αύτόθεν εις θάλασ­σαν ώσπερ πυον , ταθάφθαι δ' έν τω όρει τούτφ Νέσσον τον Κένταυ­ρος όν Ηρακλής άπέκτεινεν».

Ο Αρχιμ. Διονύσιος Πύρρος αναφέρει στα Ναυπακτικά του: «προς δυσμάς της Ναυπάκτου, περί τό Ταφίασσον όρος, όθεν ρέει ποταμός τις μικρός, όταν βρέχη ό Θεός εξέρχεται εκ της Γής εκείνης μία κακή οσμή εκ των εκεί  ίσως υλών και μετάλλων, καθώς και ημείς εν ώ έκείθεν διαβαίνοντες την ήσθάνθημεν. Εις αυτά τα μέρη ένόμιζον οι παλαιοί, ότι έτάφη ό Νέσσος και οι περί αυτόν Κένταυροι, εξ ων και το όρος τάφος και  ταφίασσος ώνομάσθη.

Βέβαια οι οσμές και οι αναθυμιάσεις έχουν την λογική τους εξήγη­ση: «Αυτή [η Κλόκοβα] είναι ηφαιστειογενής, εις πολλά δε σημεία έχει βαθείας ρωγμάς, εξ ων αναδίδονται άναθυμιάσεις και παρά την παραλίαν αύται έχουν όσμήν θείου. Ή σύστασις του όρους τούτου είναι μεταλλική. Είναι δεδηλωμένον μεταλλείον».

Ο λαός όμως δεν έχει λογικές εξηγήσεις, αφήνει ελεύθερη τη φα­ντασία του, χρησιμοποιεί την παράδοση και δίνει τις δικές του ερμη­νείες. Οι αρχαίοι λένε ότι ο τάφος των Κενταύρων ήταν στον Ταφιασσό, άρα τούτο επιβεβαιώνεται και από τις αναθυμιάσεις.

 Η εμμονή αυτή του λαού στην παράδοση διευκόλυνε την ταύτιση του Ταφιασσού με την Κλόκοβα.

Η ονομασία Κλόκοβα απαντιέται στα 1485 όταν ακόμα η Ναύπα­κτος ήταν ενετική. Σε έγγραφα της εποχής αναφέρονται τα χωριά, τα οποία είχαν υποστεί ληστρικές επιδρομές Τούρκων. Ανάμεσα στα χω­ριά αυτά περιλαμβάνεται και το Λιβάδι Κλόκοβας.

Και σήμερα ακόμα υπάρχει η θέση Λιβάδι ή Λιβαδάκια στην Κλό­κοβα, ανάμεσα στην

Καλαβρούζα και τον Αγραπιδόκαμπο.  Άλλωστε στις πλαγιές του βουνού κατά την Τουρκοκρατία και προ αυτής ανα­πτύχθηκαν πολλοί οικισμοί για περισσότερη ασφάλεια, διότι οι ακτές ήταν πολύ ευπρόσβλητες σε πειρατικές και ληστρικές επιθέσεις. Σε κώδικα του Μοναστηριού Καταφυγίου Αποκούρου  που χρονολογεί­ται γύρω στα 1650 αναφέρεται χωριό Κλόκοβα.

Ποιά όμως είναι η προέλευση της ονομασίας;

Ο Vasmer (σ. 71) ετυμολογεί το την από ο σλάβικο glogb (=ασπράγκαθο). Δηλ. Κλόκοβα = ασπραγκαθοβούνι. Ίσως να εννοεί το γλογκίδι («κράταιγος ο μονόγυνος = αγλουγκιά) ή τον γλόγο (κράταιγος ο οξυάκανθος» = τρικοκιά).

Το πιθανότερο όμως είναι να προέρχεται η λέξη από το φυτωνύμιο κρόκος-κλόκος (=ζαφορά) κατά το γρήγορα-γλήγορα, αδερφός-αδελφός κλπ. Η κατάληξη -οβα είναι σλαβική (πβ. Βαράσοβα, Βαρνάκοβα, Παλούκοβα, Τέρνοβα κλπ.), χρησιμοποιούμενη και από τους Αλβα­νούς. Επομένως Κλόκοβα είναι η περιοχή όπου φύεται ο κλόκος-κρόκος ή και ο γλόγος.

Παλιοβούνα

Η ονομασία Κλόκοβα εναλλάσσεται με την λαϊκή Παλιοβούνα  των νεότερων χρόνων.

Οι ντόπιοι ονομάζουν την Κλόκοβα Παλιοβούνα (Πα- λιο+Βούνα - βουνί-βουνό). Το πρώτο συνθετικό δεν έχει απαξιωτικό χαρακτήρα (φθαρμένο, πολυκαιρινό, άχρηστο, κακόβατο κλπ.) αλλά συγκριτικά με κάποια διπλανά είναι πρεσβύτερο, ψηλότερο και προ­καλεί σεβασμό. 

Κακή Σκάλα

η γαλαρία του μεσοπολέμου πρόδρομο έργου
των τούνελ του 21ου αιώνα 

Σε αναφορά (10 Φεβρ. 1835) προς τον Όθωνα σχετική με την Γαβρολίμνη ή Καβρολίμνη αναφέρεται «τό έξ ανατολών όριον  άρχόμενον από το βουνόν Κλόκοβας, της κοινώς λεγομένης Κακής Σκάλας...». Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι η Κλόκοβα κοινώς λέγεται και Κακή Σκά­λα. Το τοπωνύμιο αποτελείται από δύο λέξεις. Η πρώτη «κακή» φανε­ρώνει το δύσβατο, το δυσπρόσιτο, το κακόβατο. Η δεύτερη «σκάλα» προέρχεται από την λατ. λέξη scala που σημαίνει αποβάθρα / λιμάνι, επίνειο, όρμος. Πβ Σκάλωμα, Σκαλί (λιμανάκι). Πράγματι στο Σοποτό, υπήρχε λιμάνι. Τελικά και ο κακόβατος δρόμος σε γκρεμούς λέγεται Κακή Σκάλα.

Τέτοια είναι και η Κακή Σκάλα της Κλόκοβας. Ο παλιός δρόμος ήταν χαμηλότερα από τον σημερινό εθνικό δρόμο, κοντά στη θάλασ­σα. Οι περιγραφές του Οθωμανού περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή στα 1668 είναι αρκετά χαρακτηριστικές.

« Αφού εκ νέου αποχαιρέτισα τούς προεστώτας, έπροχώρησα εξ μί­λια κατά μήκος της θαλάσσης με  δυτικήν καί βορειοδυτικήν κατευθυνσιν προς τα άκρα των βουνών της Κακής Σκάλας και αφού διήλθον από επίφοβα και επικίνδυνα σημεία εις 5 ώρας, έφθασα...».

Λίγο πιο κάτω περιγράφει: «...ούτως αφού έν διαστήματι μιας ήμέρας  έπανήλθομεν εις το όρος της Κακής Σκάλας, της πλησίον της Ναυπάκτου κειμένης, εύρομεν τον μπέην της Ναυπάκτου εις θέρετρον και του έπαρουσιάσαμεν την σουλτανικήν διαταγήν και τα γράμ­ματα του σερδάρη Άλή πασά. Εκείνος μετά προετοιμασίαν με στρατιώτην του και όλους τούς ραγιάδες έδωσαν εις έμέ τόν ταπεινόν ένα πουγγί μέ χρήματα, ένα ιππον καί ένα άπό τήν Μάνην, καί προέπεμψέ με κατευθυνόμενον προς τόν δισδάρην τής Μάνης. Άπό έδώ φαίνο­νται τά κονάκια τών άλλων σαντζακίων τά όποια έπεσκέφθημεν.

Κατ' αρχάς άπό τήν Κακήν Σκάλαν ήκολουθήσαμεν κατηφορικόν πρός δυσμάς δρόμον Θεός φυλάξαι, δέν τολμαει  κανείς νά στρέψη τό βλέμμα του πρός τά κάτω. Ό ύψιστος Θεός είθε νά συγχωρήση τόν μάρτυρα καί νικη τήν Ντουράκ πασάν ό όποιος, ότε ήτο μπέης της Ναυπάκτου, συνήθροισε πολλάς χιλιάδας ραγιάδες καί περαγιάδες, δεσμώτας καί αιχμαλώτους  των ιδικών του κατέργων ,τούς διεσκόρπισε καί έκαθάρισαν κατά τοιούτον τρόπον τόν όρεινόν δρόμον  ώστε εις τό έξής νά είναι δυνατόν να προχωρούν παραπλεύρως ό είς του άλλου δύο άραμπάδες' έπίσης είς τήν πρός τήν θάλασσαν πλευράν του δρόμου ύψωσε φράκτας προστατευτικούς καί λιθίνας οίκοδομάς.  Ούτω κατασκευάσας είς τά άπροσπέλαστα όρη δρόμον είς άπόστασιν δύο ώρών μέ καθαρόν λιθόστρωτον, προσέφερε τόσον μεγάλην άγα- θοεργίαν την οποίαν δέν δύναται κανείς νά παραστήση διά τών λό­γων».

από τη κορυφή της Κλόκοβας η Βαράσοβα και
στο βάθος ο Πατραϊκός Κόλπος

Ο Πουκεβίλ, που πέρασε προ του 1815 απ' την Κακή Σκάλα, γρά­φει: «Σε λίγο, η εικόνα αυτή είχε χαθεί από τα μάτια μας, αφού προ­χωρήσαμε δύο χλμ. σε ξερότοπο, για να φτάσουμε στο στενό της Κα­κής Σκάλας που έρχεται ολόγυρα στη μεσημβρινή πλευρά του όρους Κλόσοβο ή Τάφιος. Σταματήσαμε για να ξεκουράσουμε τα άλογα και για να στερεώσουμε τα εφόδια, πριν μπούμε σ' αυτό το απόκρημνο μονοπάτι. Επωφελήθηκα, για να προσδιορίσω τα αναγνωριστικά ση­μεία που διέθετα [...]. Άφηνα το βλέμμα μου να πλανηθεί προς το νο­τιά, στις ακτές της Πελοποννήσου και στα πόδια μου, στις πλαγιές της Κακής Σκάλας που ήταν γεμάτες καλάμια στη βάση τους, είχα τις θερμές, θειούχες πηγές, για τις οποίες ο Μυρτίλος ο Λέσβιος ισχυρί­ζεται πως η δυσοσμία που ανέδιδαν στάθηκε αιτία να επονομαστούν Οζολοί οι Λοκροί γείτονες του όρους Τάφιος.

Ο ήλιος έκαιγε όταν μπήκαμε στην επικίνδυνη στενωπό της Κακιάς Σκάλας, περνώντας από 'να ελικοειδές μονοπάτι στη νότια πλευρά του βουνού, σχεδόν κάθετα προς τη θάλασσα. Μερικές πέτρες βαλμένες κάθετα, σχημάτιζαν φράχτη για να εξασφαλίζει τους διαβάτες. Στα ση­μεία που έλειπε ο φράχτης, κοίταζα τον κόλπο στο βάθος και ανατρί­χιαζα. Τελικά, φτάσαμε στο μεγαλύτερο ύψωμα, που είναι περίπου εξα­κόσια μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Βρήκαμε το μονοπάτι φραγμένο από κατολισθήσεις λίθων; που αποσπώνται σχεδόν συνέχεια από τα παραπάνω στρώματα. Οι οδηγοί μας άνοιξαν πέρασμα καθαρίζοντας το μονοπάτι από τους ογκόλιθους. Η σύνεση μας υποχρέωνε να ξεπεζέψουμε για να κάνουμε το υπόλοιπο της διαδρομής. Αρχίσαμε λοιπόν να κατεβαίνουμε ή μάλλον αφεθήκαμε στα γλιστερά χαλίκια. Ύστερα από τρία τέταρτα κούρασης, βρεθήκαμε στην πεδιάδα.

Η δημιουργία διπλού τούνελ μήκους 3,5 χιλμ. για
το πέρασμα της Παλιοβούνας - Κακιάς Σκάλας-
στο πλαίσιο της Ιόνιας Οδού θα  προσθέσει
 νέες σελίδες στη μακραίωνη ιστορία του  

Έμπαινα στη δεύτερη κοιλάδα της Επικτήτου Αιτωλίας και στα εδά­φη που ανήκουν άμεσα στον πασά του Λέπαντου, γιατί το τμήμα που περιλαμβάνεται ανάμεσα στον Εύηνο και το όρος Κλόσοβο, αν και είναι στη δικαιοδοσία του, σήμερα το \'χει πάρει ο Αλή Πασάς. Μόλις εί­χαμε κάνει μερικά βήματα, όταν μου έδειξαν τα ερείπια του χωριού Καλαφρούτα, που το έκαψαν οι κλέφτες. Φεύγοντας από το χωριό πε­ράσαμε ένα ποτάμι που ίσως είναι ο Ταφιασός. Αυτός ο χείμαρρος -φουσκώνει κατά την περίοδο των βροχών- πηγάζει δέκα χιλμ. βόρεια του όρους Κόρακας, στα περίχωρα του χωριού Μαναλούδι, της Μαμουλάδας και του Κατωλόγγου, που βρίσκονται πάνω στο δρόμο για το Κουκιόκαστρο. Το χωριό αυτό μαζί με το Μαναλούδι είναι παλιές πολίχνες της Μολύκρειας και της Μακύνειας. Μέσα στην έκταση των εννιά χλμ. που διασχίσαμε από τον Ταφιασσό, για να φτάσουμε στο κάστρο του Λέπαντου, δεν είδα άλλο χωριό από το Χαλούλ-Αγά».

Την ίδια περίπου εποχή ο Πύρρος παρατηρεί: «Αμέσως εις την άνατολικήν αυτού [Ταφιασσού] πλευράν άρχεται ή Κακή λεγομένη Σκάλα, κειμένη προς την νοτίαν πλευράν του βουνού αύτού. Ή Σκάλα αύτη δεν είναι άλλο, παρά μία οδός δύσβατος, στενή και άπόκρημνος, κάτωθεν της οποίας λιμνάζει ή θάλασσα. Ή κακή αυτή οδός έκτείνεται πρός δυσμάς έως 2 μίλια. Είς τήν άρχήν καί είς τό τέλος τής οδού ταύτης τό πάλαι οι Ενετοί είχον όχυρώματα τινά δυνατά, άσβεστόκτιστα όμως».

ΠΗΓΗ :"του Δήμου Αντιρρίου τα Χωριά" Χαράλαμπου Χαραλαμπόπουλου

             Μακύνεια -Ρίζα του Κώστα Δ Μαραγιάννη