Μνήμες από τη Ναύπακτο την ημέρα του ΟΧΙ

 

Μνήμες από τη Ναύπακτο τη πρώτη μέρα του ΟΧΙ μέσα από την μαρτυρία του Μπάμπη Γ.Κοτίνη όπως αυτή αποτυπώνεται στο βιβλίο  του η "ΝΑΥΠΑΚΤΙΑ ΚΑΙ Η ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-1950

Τα προμηνύματα της καταιγίδας. 

Η τόσο πληθωρικά γεμάτη από γεγονότα δεκαετία 1940-49, είχε αρχίσει για τη Ναύπακτο, κάμποσους μήνες νωρίτερα, πριν κορυφωθεί  ηχηρά  εκείνο το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940.

Οι Έλληνες, ηγεσία και λαός, είχαν παρακολουθήσει ανήσυχοι την επικάθηση της Ιταλίας του Μουσολίνι στην Αλβανία και την προσάρτηση της δεύτερης στην  άρτιγέννητη ιταλική αυτοκρατορία, την Μ. Παρασκευή του 1939. Ακολούθησαν οι πομπώδεις δηλώσεις του Ντούτσε, ότι οι υπόλοιποι βαλκανικοί λαοί δεν είχαν λόγους να ανησυχούν...

Όμως, το πρωί τής 30^ης  Ιουλίου του 1940 η ήσυχη πόλη συγκλονίστηκε από τίς εκρήξεις πού προκάλεσε η δέσμη από τέσσερες βόμβες πού ένα αεροπλάνο «άγνωστου εθνικότητος» κι από μεγάλο ύψος, εξαπέλυσε εναντίον δυο ελληνικών υποβρυχίων και των αντιτορπιλικών «Βασιλεύς Γεώργιος Α » και «Βασίλισσα Όλγα», που - γυρίζοντας από πρόσφατα γυμνάσια του Στόλου στο Ιόνιο - ναυλοχούσαν από λίγες ημέρες νωρίτερα, κοντά στο λιμάνι. 

Οι βόμβες αστόχησαν. Οι ανήσυχες όμως σκέψεις πού γεννήθηκαν, έσπευσαν να σκοτεινιάσουν τον ορίζοντα, μέχρι πού τον έκαναν σκοτεινότερο τα γερμανικά άρματα, όταν την 1^η  Σεπτεμβρίου εισέβαλαν στην Πολωνία. Την ίδια ώρα, ο διαμελισμός της Δύστυχης χώρας ολοκληρωνόταν από τη Ρωσία του Στάλιν η οποία έσπευσε να ανταγωνιστή τον από δυσμών εισβολέα.

Το πρώτο εξάμηνο του 1940, κάτω από φαινομενική ηρεμία, υπέφωσκε η συνεχώς ογκούμενη και εντεινόμενη ανησυχία, λόγω αλλεπάλληλων εκπομπών του ιταλικού πρακτορείου Stefani με συνεχιζόμενα κατά της Χώρας μας και της Κυβερνήσεως σχόλια, για προκλητικές ενέργειες κατά Αλβανών πατριωτών, για παραβίαση της ουδετερότητας, ενώ στις 2/8 τα ιταλικά αεροπλάνα άφηναν τίς βόμβες τους κατά του Καταδιωκτικού Λαθρεμπορίου «Α6», στον μεταξύ Σα­λαμίνας και Αίγινας, χώρο. Το δράμα κορυφώνεται με τον τορπιλισμό του εύδρομου «Έλλη», στην Τήνο, ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο και τον βομβαρδισμό του επιβατηγού πλοίου «Φρίντων».

η αφιέρωση της μαρτυρίας του
 Μ.Γ.Κ 

Το Stefani απέδωσε την ανόσια πράξη σέ βρετανικό υποβρύχιο όμως ο Μεταξάς είχε από την προηγούμενη ήδη μέρα, τα κομμάτια των τορπιλών πού ανέσυραν οι δύτες, με τα στοιχεία των ιταλικών  εργοστασίων κατασκευής τους, πάνω τους. Όλ' αυτά ήταν ήδη αρκετά για να τεθεί σέ αφανή κινητοποίηση στην πόλη της Ναυπάκτου, ο μηχανισμός εγρήγορσης. H Χωροφυλακή, σέ συνεργασία με τα τοπικά στελέχη τής Εθνικής Οργανώσεως Νεο­λαίας (ΕΟΝ), επιδόθηκε σέ αναζήτηση, αναγνώριση και καταγραφή των κτιρίων πού θα ήταν δυνατό να, χρησιμοποιηθούν ως καταφύγια σέ ώρα βομβαρδισμού. Επιλέχτηκαν ακόμα και το υπόγειο τού Ναού  του Αγίου Δημητρίου καθώς και οι τάπιες τού Φρουρίου πού βρισκό­ντουσαν μέσα στην πόλη.

 Η Ημέρα τού μεγάλου ΟΧΙ.

Ό Έπαχτος ζούσε εκείνο το - γλυκά φθινοπωρινό - πρωί τής τρίτης μέρας τής «ετησίας εξαημέρου έμποροζωοπανηγύρεως», τα «Παζάρια» του, όταν κατά τίς 08.00 η πόλη άρχισε να συγκλονίζεται από της αλλεπάλληλες εκρήξεις των βομβών, καθώς τα ιταλικά αεροπλάνα αιφνιδίαζαν τον πληθυσμό των Πατρών. Στους δρόμους επικράτησε πανικός. Τα Δημοτικά Σχολεία και το Γυμνάσιο άδειασαν. Ό κόσμος πού είχε συρρεύσει στην πόλη για αγορές του, ξεχύθηκε να την εγκαταλείψει. Οι δυό της έξοδοι γέμισαν από τον συρφετό ανθρώπων και ζώων. 

Ήταν ευτύχημα που οι Ιταλοί αεροπόροι δεν επιμήκυναν τούς κύκλους τούς ανατολικότερα τού Αντιρρίου. Εκείνη η ασύμμετρη μα συμπαγής μάζα πού άβουλη και αιφνιδιασμένη δερνόταν και αγωνιούσε να ξεμακρύνει, θα ήταν στόχος δελεαστικός για τα πολυβόλα τους.

Την αθρόα απομάκρυνση των παζαριάτικων επισκεπτών, ακολούθησε αυθημερόν και η μερική εγκατάλειψη της πόλης από κατοίκους πού ζήτησαν καταφύγιο στα κτήματά τους ή στέγη φιλόξενη σε φίλους και συγγενείς ξωμάχους. Οι πολλοί όμως πού παρέμειναν, δοκίμασαν τη λαχτάρα του βομβαρδισμού, όταν κατά τίς 3.30' της Τετάρτης, 30 Οκτωβρίου, τρία από τα αεροπλάνα του σμήνους πού παίδευε πάλι τη μαρτυρική Πάτρα έφτασαν  πάνω από το Αχαϊκό χωριό Δρέπανο. Ένα από αυτά, βλέποντας ένα φορτηγό πλοίο αγκυροβολημένο προ της παραλίας του  Γριμπόβου, και τίς τέντες τού παζαριού πού λεύκαζαν στήν πλατεία του  Καινούριου Χωριού, άφησε ελεύθερες τίς τρεις βόμβες πού του ξέμεναν.

Όμως, είτε η σπουδή του είτε το μεγάλο «ύψος ασφαλείας» πού κράτησε, τίς οδήγησε να πέσουν, η πρώτη στον βράχο τού Αη Γιώργη, λίγα μέτρα από την ΒΔ γωνία τού Δημοτικού Σχολείου, με θύματά της δύο νεκρούς: Την Λάμπρω Μήτσου Κωστίνα από την Βομβοκού και τον από Αραχώβης, Κώστα Καραγιάννη πού είχε ξεμείνει –παζαριώτης – στον Έπαχτο. (Στις άψυχες απώλειες, προσμετρήθηκε και... η «νεκροφόρα» της κοινότητας). Οι άλλες δυο, ξεμάκρυναν ακόμη περισσότερο, στα πρανή της Βαρναράχης. 

Το ίδιο βράδυ όμως, το Stefani  ανήγγειλε θριαμβευτικά ότι «σέ βομβαρδισμό του Lepanto , βυθίστηκε ένα εχθρικό πολεμικό και καταστράφηκαν στρατιωτικές εγκαταστάσεις...». («Lepanto», ήταν και είναι η ιταλική ονομασία τής Ναυπάκτου).

Αυτή ήταν η πρώτη και τελευταία φορά πού η Ναύπακτος είδε τον εχθρό επερχόμενο από αέρος. Άλλωστε το πολεμικό κλίμα διαμορφωνόταν πλέον από την συνεχώς πυκνούμενη διέλευση φορτηγών για το μέτωπο και το διαρκές πήγαιν' - έλα των επαχτίτικων καϊκιών, στον αντικρυνό Ψαθόπυργο, για την διαπεραίωση στρατιωτικών σχηματισμών της Πελοποννήσου πού έσπευδαν για το μέτωπο.

Έφθαναν, κρυβόντουσαν την ημέρα στα λιοστάσια της πεδινής Ενδοχώρας και με το σούρουπο κινούσαν πεζοπορώντας για τα τριακόσια τόσα χιλιόμετρα της οδυνηρής τους πορείας. Στις λίγες εκείνες ώρες της παραμονής τους, προσέτρεχαν οι γυναίκες και ό παιδόκοσμος  φέρνοντάς τους ό,τι πρόφταιναν διαθέσιμο σέ τρόφιμα.

Στην πόλη, το πρόγραμμα αεράμυνας τέθηκε σέ άμεση εφαρμογή: Στον Αη-Λιά εγκαταστάθηκε όπτικό/άκουστικό παρατηρητήριο επανδρωμένο  με φαλαγγίτες τής ΕΟΝ' στο βόμβο ή στη θέα αεροπλάνου ,όποιο  κι αν ήταν, το καμπανάκι του Αη-Λιά σήμαινε συναγερμό. Τα προσδιορισμένα καταφύγια έμεναν πάντα σέ ετοιμότητα, οι Φαλαγγίτες  οργανώθηκαν σέ ομάδες με μέλημα τίς νυκτερινές περιπολίες, τόσο για εξασφάλιση κυρίως τού συσκοτισμού, όσο και για διευκόλυνση διερχομένων στρατιωτικών με καθήκοντα συνδέσμου κ.α. Και τα καθήκοντα αυτά, σέ επίπεδο Χώρας και πολύ πιο σύνθετα, απαιτητικά κι εκτεταμένα (συγκέντρωση - κατανομή - συσκευασία δεμάτων για τους μαχόμενους τού Μετώπου, υποδοχή ή μεταφορά (ακόμα και στους ώμους) των τραυματιών πού έφθαναν ,βοηθητικές εργασίες στα νοσοκομεία και τούς σιδηροδρομικούς σταθμούς, αναρτήσεις και τοιχοκολλήσεις ανακοινώσεων, μερική (άοπλη) υποκατάσταση των Σωμάτων Ασφαλείας), τα ανέλαβε και τα επιτέλεσε αρκετά ικανοποιητικά, μέχρι και την τελευταία ημέρα της υπάρξεώς της στον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο,
εκείνη η Οργάνωση πού βλήθηκε και διαβλήθηκε αργότερα τόσο πολύ, κατά τρόπο και σέ βαθμό και σέ έκταση, ώστε να αποβαίνει τώρα καθήκον του γράφο­ντος να παραθέσει - με γενίκευση πλέον του θέματος - εκτός από τις όποιες δικές του θέσεις και κρίσεις και κάποια κείμενα υπεράσπισής της, προερχόμενα από την αντίθετη προς τούς επικριτές της όχθη."

στη κάμερα του nafpaktianews
ο Μ.Κοτίνης αφηγείται ...